Layunin ng pananaliksik na mailahad ang iba’t ibang hulagway o larawan ng pagkawasak ng kalikásan at kapaligiran na inilalarawan ng mga eko-panitikan. Dinalumat ang mga eko-panitikang-bayan ng Tribong Manobo sa Timog Agusan gámit ang lente ng ekokritisismong minatori na nagbibigay-tuon sa paglalahad ng mga banta na dalá ng tao sa kalikásan. Paulit-ulit na binása ang nalikom na mga panitikang-bayan upang limiin ang iba’t ibang hulagway ng pagkawasak ng kalikásan at kapaligiran. Ang mga konsepto na nakuha mula sa mga oral na panitikan ay pinagtibay ng mga kaugnay na konseptong lumabas sa Focus Group Discussion (FGD) kasáma ang mga miyembro ng Konsehu tu Manigaon o Konseho ng Matatanda ng mga Manobo.

Natuklasan na ang mga eko-panitikang bayan ng tribong Manobo ay nakapaglalarawan kung paano nawasak ang kalikásan sa lupang minana ng tribong Manobo. Nagsisilbing komprehensibong hulagway ang mga eko-panitikan sa mga hámong ekolohikal gaya ng labis na migrasyon o pandarayuhan, labis na materyalismo o pagkagahaman sa materyal na bagay, at mga pagbabago na nakasasamâ sa kalikásan. Samakatuwid, ang mga eko-panitikang-bayan ng tribong Manobo na sinuri at dinalumat sa pag-aaral ay nakapaglalarawan ng relasyong minatori sa pagitan ng tao at kalikásan.

Mga Susing Salita: Eko-Panitikan, Hulagway ng Pagwasak, Eko-Kritisismong Minatori, Hámong Ekolohikal

Ilan sa mga pinagsusumikapan sa mga pananaliksik ang makahanap ng mga teorya o kaisipan na maiaangkop sa karanasan ng mga táong paksa ng pag-aaral. Gayundin sa panitikan o panunuring pampanitikan, mahalaga ang paggamit ng mga teorya o kasipang mailalápat sa kaisipang taglay ng mga akdang pampanitikang Pilipino. Sa mahabang panahon, naikulong ang mga pag-aaral sa panitikan at pagsusuri sa mga akda sa laging pagtingin sa estruktura o elemento ng akda at sa kaugnayan ng akda sa karanasan ng isang mag-aaral o mambabasá at sa koneksiyon nito sa mga isyung panlipunan, madalas sa politika, sa kalagayang pang-ekonomiya, at sa usaping pangkasarian. Hindi laging nabibigyan ng tuon ang isang napapanahong paksa, ang ugnayan ng tao o ng Pilipino sa kaniyang kapaligiran o sa ekolohiya sa mas malawak na saklaw. Ito ang inihahain ng ekokritisismo bílang batayang kaisipan sa panunuring pampanitikan, ang tingnan ang mga ugnayang ito na nagdudulot ng pagbabago (maaaring masamâ o mabuti) sa kalikásan o sa ekolohiya o ecosphere. Hindi lámang nito tinitingnan ang ugnayan ng tao sa kapuwa-tao, kundi ang ugnayan ng tao sa lahat ng bagay na bahagi ng sistemang tinatawag na ekolohiya o ecosphere. Makatutulong din ang ekokritisismo para sa ganap na pag-unawa sa mga akdang pampanitikan o sa mas epektibong pagsusuri sapagkat lapát sa karanasan ng mga Pilipino ang pakikipag-ugnayan nila sa kanilang kapaligiran o kalikásan.

Mga Susing Salita: Panitikang Pilipino, Philippine Studies, Ecocritical Theory, Literary Studies, Environmental Studies

Ang Noli Me Tangere at El Filibusterismo ay mga nobelang isinulat ni Dr. Jose P. Rizal na sumasalamin sa kalagayan ng mga Pilipino noong panahon ng mga Español. Ikinubli ni Rizal ang mga di-makatáong pagtrato ng mga Español sa mga itinuring na Indio sa pamamagitan ng mga pangyayari at mga karakter sa kaniyang dalawang akda. Mula sa Teorya ng Moral na Pag-unlad (Theory of Moral Development) ng isang Amerikanong Sikolohistang si Lawrence Kohlberg ay sinuri ng papel na ito ang 10 tagpo na nagpapakita ng katungkulang moral sa dalawang nobela gámit ang Antas at Yugto ng Moral na Pag-unlad ni Kohlberg (Kohlberg’s Levels and Stages of Moral Development). Mula sa ginawang pagsusuri, napagtanto ng papel na ito na gumamit si Rizal ng estratehiya upang ipakita na ang aksiyong isinagawa ng ahente sa bawat tagpo ay taliwas sa kaniyang kabuoang moralidad, bagaman ang pamamaraang ito ay nagdulot sa mga mambabása ng Noli at Fili iba’t ibang interpretasyon at pagkaunawa sa mga isinulat ng may-akda. Mapanghámon ang mga nobela ni Rizal na sumusubok sa tradisyonal na kaugalian at panuntunan ng Pilipinas maging sa pagkukunwari ng lipunang Pilipino. Malaki ang naging gampanin ng nabuong tema na sumisimbolo sa mga isyung panlipunang nais palutangin ni Rizal. Gayunpaman, dahil sa mataas na pangangatwirang moral na nakapaloob sa kaniyang mga gawa, nararapat na gamítin ito hindi lámang bílang materyal sa pag-aaral ng Filipino at sa mga kaugnay na larang, kundi pati rin sa pag-aaral ng kritisismo sa politika at lipunan, maging sa pag-aaral ng etika at moralidad, partikular na sa konteksto ng Pilipinas.

Mga Susing Salita: Noli Me Tangere, El Filibusterismo, Pagsusuring Moral, Moral Development Theory, Kohlberg’s Level and Stages of Moral Development

ABSTRAK

Nilalayon ng papel na ito na masagot ang sumusunod na mga tanong: (1) Paano ang pagbuo ng modyul para sa Special Filipino (Beginners’ Program) batay sa prinsipyo ni David Wilkins?; (2) Ano-ano ang mga pangangailangan ng mga banyagang mag-aaral ng wikang Filipino bilang pangalawang wika?; (3) Ano ang mga tema at paksang dapat lamanin ng modyul para sa Beginners’ Program?; at (4) Paano isinagawa ang pagtataya sa pagbuo ng modyul?

Sa nabuong modyul, hindi lamang ang kulturang Pilipino ang nakilala ng mga banyaga kundi pati na rin ang kamalayan sa bisyon at misyon ng Pamantasang De La Salle dahil sa paglalakip sa mga gawain ng Expected Lasallian Graduate Attributes (ELGA). Masasabing matagumpay ang isang likhang modyul kung sumailalim ito sa isang masusing proseso ng ebalwasyon at natitiyak ang ang kawastuan ng nilalaman, pedagohiya at ang kabuuang anyo ng modyul.

Mga Susing Salita: modyul, Special Filipino Beginners’ Program, pagtataya, ELGA, epektibong pagtuturo.

ABSTRAK

Bitbit ng mga salita ng isang wika ang mga halagahan, karanasan, at mga pananaw na nagpapahiwatig ng kulturang lumikha dito. Sa panahon ng COVID 19, maraming salita ang lumaganap kaugnay ng pandemya. Mayroong mga salitang higit na nagagamit upang maipatupad ang iba’t ibang patakaran upang maiwasan ang pagkalat ng virus. Mahalaga ang paggamit ng mabisang wika bilang isa sa mga kasangkapan ng komunikasyong pangkrisis upang matiyak ang kaligtasan ng mga mamamayan sa pagharap ng krisis panlipunan. Isa sa mga salitang ito ang communicable disease o nakahahawang sakit, ang katangian ng virus na nagbubunga ng malaking problema sa publikong kalusugan sa bansa. Layunin ng pag-aaral na maimapa ang iba’t ibang kahulugan ng salitang communicable disease upang mailarawan ang lawak ng elaborasyon ng terminong ito bilang isang konseptong Pilipino lalo na sa panahon ng pandemya. Isa itong kalitatibong pag-aaral na gumamit ng tatlong lapit sa pagpapakahulugan ng termino: 1) denotasyon mula sa mga panlahat na diksiyonaryo 2) etimolohiya para sa kasaysayan at ebolusyon ng kahulugan ng termino 3) mga diskurso mula sa mga komunidad pangwika gaya ng biyolohiya, kalusugan, ekolohiya, sosyolohiya, at ekonomiya at 4) mga simbolikal na kahulugan salita dulot ng pandemya mula sa aspektong pampolitika, pang-ekonomiya, pansosyolohiya, at pangmidya.

Mga Mahahalagang Konsepto: Komunikasyong Pangkrisis, Intelektuwalisasyon, Kalusugang Pampubliko, Narsing, Saliksik-wika

ABSTRAK 

Isa sa mga batayang kahingian ng estandardisasyon ng Filipino ang pagbabaybay. Mahalaga ito upang malinang ang angkop na paggamit sa pambansang wika sa lahat ng uri ng komunikasyon tungo sa layunin ng intelektuwalisasyon. Malaking bahagi ng komunikasyong pambansa ang midya, lalo na ang mga pahayagan kung pasulat na komunikasyon ang pag-uusapan. Nakatuon ang pag-aaral sa pagsusuri sa pagbabaybay sa Filipino sa pagsulat ng balita sa mga piling tabloid. Sinuri ang 60 balita mula sa anim (6) na tabloid batay sa mga tuntuning nakapaloob sa Manwal sa Masinop na Pagsulat (MMP) ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) sa pamamagitan ng kowding analisis at konteksto ng patakaran sa editing ng mga pahayagan. Mula dito, napag-alaman ng pag-aaral na halos lahat ng mga korpus na ginagamit sa tabloid ay naaayon sa tuntuning inirerekomenda ng MMP ng KWF liban sa ilang tuntunin sa kumpol-katinig (consonant cluster); pagpapalit ng E sa I, at O sa U; at paggamit ng gitling. Gayundin, mahalagang konsiderasyon sa pagbabaybay ang inaasahang katangian ng mambabasa at pasya ng editor sa pagsunod sa mga tuntunging pangwika.

Mga Susing Salita: Tabloid, balita, korpus, kowding, Filipino, MMP, pagbabaybay

ABSTRAK

Integral ang ipinahihiwatig ng mga pelikula sa Pilipinas na direktang nagtampok sa mga kuwentong pag-ibig at paghahanapbuhay ng mga migranteng Pilipino sa ibayong dagat. Patok sa lipunang Pilipino ang mga pelikulang nakakakilig, nakapagbibigay ng ligaya, at inspirasyon. Ngunit hindi din dapat kaligtaan ang isa pang temang maaaring umusbong mula dito—ang kalagayan at danas ng mga karakter, hindi lamang bilang mangingibig, kundi bilang manggagawa din. Kung gayon, pagkalas ito panandalian sa kinasanayang pagtrato sa mga romantic movie ng mga Pilipino sa payak nitong anyo bilang kuwentong pag-ibig lamang. Bagkus, malaong holistikong magsisiwalat sa malawakang diaspora at realidad ng paggawang Pilipino sa iba’t ibang bahagi ng mundo. Layunin ng artikulong ito na muling ipasundayag ang pagtatalaban ng puso na siyang simbolo ng pag-ibig at kamay na kumakatawan o metapora ng paghahanapbuhay. Partikular na susuyurin ang dalawang pelikula na nasa direksiyon ni Olivia Lamasan, na nagtampok sa mga Pilipino sa Estados Unidos—ang Sana Maulit Muli at In My Life.

Mga Susing Salita: Estados Unidos, pelikula, hanapbuhay, manggagawa, pag-ibig

ABSTRAK

Dalawa ang pangunahing tulak ng papel na ito: una, maitanghal ang Programang Bachelor of Arts in Filipino ng Busan University of Foreign Studies bilang isang panandang-bato sa daloy ng iskolarsyip hinggil sa pagmamapa ng pagtuturo ng wikang Filipino sa South Korea; at ikalawa, mailapat ang mga kalakasan, kahinaan, oportunidad at banta ng nasabing programa bilang mga implikasyon sa pagtuturo ng wikang Filipino sa labas ng Pilipinas. Tatalakayin sa papel ang sumusunod: ang konteksto ng pagtuturo ng wikang Filipino sa South Korea, ang maikling kasaysayan ng pagkakatatag at kaligiran ng programang BA Filipino sa Busan University of Foreign Studies (BUFS), at ang lumitaw na mga kalakasan, kahinaan, oportunidad at banta ng nasabing programa. Sa huli, sa pamamagitan ng paglulugar ng mga natunghayang datos, ilalatag ng papel ang ilang implikasyon hinggil sa pagtuturo ng wikang Filipino sa labas ng bansa.

Mga Susing Salita: BUFS, Philippine Track, SWOT, pagtuturo ng wikang Filipino, Filipino bilang banyagang wika

ABSTRAK

Isa sa mga pinakamabiling nobela sa buong mundo sa lahat ng panahon ang A Tale of Two Cities ni Charles Dickens. Bukod sa paglalarawan sa kawalan ng katarungan sa lipunan, mababasa sa mga akda ni Dickens ang mga sosyolektal at diyalektal na baryasyon ng wika sa diyalogo ng kaniyang mga tauhan at sa kaniyang pagsasalaysay. Isang malaking hamon sa sinuman na maitawid sa Filipino ang wika at mensahe ng nobela. Noong 2018, inilimbag ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF), sa pakikipagtulungan ng Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining, ang Kuwento ng Dalawang Lungsod, ang aking salin sa Filipino ng A Tale of Two Cities. Gamit ang introspektibong pagsusuri (introspective analysis), sininop sa papel na ito ang apat na yugtong prosesong pinagdaanan ng mahigit dalawang buwang pagsasalin ng nasabing nobela, mula sa pagsusuri sa estilo at kaligirang pangkasaysayan ng akda, sa danas ni Dickens at reaksiyon niya sa kaniyang panahon, at pagtutumbas sa mga salita batay sa mga konsiderasyong pampanitikan at sa mga target na mambabasa, habang ginagabayan ng mga prinsipyo sa pagsasalin nina Peter Newmark at Lawrence Venuti. Sa papel na ito, inisa-isa ang mga sagkâ at solusyong isinagawa para maipaunawa sa mga mambabasa ang konteksto ng nobela. Ipinaliwanag dito ang mga datos na itinalâ ko habang isinasalin ang akda, para magsilbing materyal sa talâbabâ o glosari. Inaasahang makakatulong ito sa mga magsasalin ng A Tale of Two Cities, ng iba pang nobela ni Dickens, at ng iba pang klasikong akdang pandaigdig sa Filipino at sa iba pang katutubong wika ng bansa, sa ikauunlad ng korpus ng ating mga wika at pag-unawa sa talaban ng panitikan, kasaysayan, at danas ng sambayanan.

Mga Susing Salita: pagsasalin, A Tale of Two Cities, Charles Dickens, nobela, KWF

May banyuhay! May bágong anyo ng búhay sa pagkatuto. Dahil sa pandemyang Coronavirus Disease o Covid-19, nagkaroon ng bag-ong kinaiya sa pagtuon o bágong normal sa pagkatuto ang mga mag-aaral sa iba’t ibang antas sa iba’t ibang paaralan sa bansa. Ang pandemya ay nagdulot ng iba’t ibang mukha ng kuwarantena na mahigpit na nagbawal sa pagbibiyahe, mass gathering, at pisikal na kontak ng mga guro sa mga mag-aaral na tradisyonal na pamamaraan sa pagtuturo at pagkatuto o ang face-to-face learning. Dahil dito, sumibol ang ganap na online learning na sa kaso ng Pilipinas ay biláng na biláng lámang ang mga pamantasang nakapagsimula at nakagamit nito bago pa man ang pandemya gaya ng Unibersidad ng Pilipinas, La Salle, Ateneo, Unibersidad ng Santo Tomas, at University of San Carlos (Nuncio 2020). Samantala, ang Notre Dame of Marbel University (NDMU) sa Lungsod Koronadal, South Cotabato na kauna-unahang Marist University sa Rehiyon 12, sa Mindanao, at sa buong Pilipinas ay nagsumikap din para sa ganap na online na pagtuturo ng mga propesor sa antas gradwado para sa klaseng pang-summer. Ang papel na ito ay naglaláyong ilarawan sa pamamagitan ng tematikong pagsusuri ang kalikasán, kalakasan, at karanasan ng/sa bag-ong kinaiya sa pagtuon ng tanang Maristang gradwadong mag-aaral sa Filipino noong unang modyul ng klaseng pang-summer 2020. Batay sa ginawang pagsusuri, nabuo ang 5K modelong balangkas sa bag-ong kinaiya sa pagtuon na maaaring makatulong sa mga administrador, guro, at mag-aaral sa iba’t ibang antas at paaralan lalo na sa pagharap sa bágong normal sa pagtuturo at pagkatuto.

Mga Susing Salita: Maristang Gradwadong Mag-aaral sa Filipino, Notre Dame of Marbel Univesity, Bag-ong Kinaiya sa Pagtuon, Pandemya, 5K Modelong Balangkas